ÇELTİK YANIKLIK HASTALIĞI (Pyricularia oryzae )
Hastalık Belirtisi
Hastalık; bitkinin yaprak, yakacık, kın, boğum, salkım, salkım boğumu
ve tane kavuzlarında görülür. Genellikleyaprak lekeleri Temmuz ayından
itibaren görülmeye başlar. Bu lekeler
iğ veya baklava dilimi şeklinde, iki
ucu sivri, ortası gri-bej veya saman
sarısı renkte olup etrafı kahverengi
bir hale ile çevrilidir.
• Lekelerin şekli, sayısı, büyüklüğü
çeltik çeşidinin duyarlılığına, etmen
ırkının hastalandırma yeteneğine ve
hastalık gelişimi için çevre koşullarının uygunluğuna bağlı olarak değişir.
Başlangıçta ayrı ayrı ve küçük olan lekeler daha sonra büyüyüp
birleşerek yaprağın tamamen kurumasına neden olabilirler.
• Hastalıklı yakacık, iplikle sıkılmış gibi bir görünüm alır. Yakacıktaki
leke, yaprak kınına doğru uzanabilir. Kın üzerindeki lekeler yaprak
ayasındakilerden farklıdır. Belirli bir şekilleri yoktur, uzunlamasına gelişirler.
• Sap üzerinde ise yağ lekesini andıran belirtiler oluşur ve bu lekelerin
üzerlerinde petrol yeşili renkte küf gelişir. Bitki üst kısmından çekilirse
boğumdan kopar
ve çoğunlukla boğumunalt kısmında bitki sağlam
olmakla beraber, ileri dönemlerde
alt kısımlardaki,
birinci ve ikinci boğumlarda
önce doku yumuşaması,
sonra kahverengileşme ve
siyahlaşma şeklinde görülen
“boğum enfeksiyonları”
meydana gelir.
• Salkım oluşumundan sonra, salkımın hemen altındaki boğumda da
yanıklık enfeksiyonu görülebilir. Buna “salkım boğum yanıklığı” ismi
verilir. Bu durumda salkım normal yeşil renk yerine, mavi-yeşil renk
alır. Boyun enfeksiyonunun oluş zamanına göre, ya kavuzlar içinde
tane hiç oluşmaz ve boş kavuzlar meydana gelir veya ince, cılız, çimlenme
yeteneği ve pazar değeri olmayan, tebeşir gibi beyaz daneler
oluşur.
• Hastalık tarlada başlangıçta, azotlu gübrenin fazla kullanıldığı veya
daha sık ekim yapılan kısımlarda, 1-2 m çapında çökmüş haldeki ocaklar
olarak dikkati çeker. Eğer hastalığın gelişmesini teşvik eden uygun
koşullar devam ederse, bu ocakların çapı büyür ve hatta tarlanın tümünü
kaplayabilir.
Hastalığın Görüldüğü Bitkiler:
• Çeltik, Darıcan, Adi kamış, Topalak, ve Sivri dikenli saz’da görülmektedir.
Mücadele Yöntemleri
Kültürel Önlemler
• Hastalıktan ari sertifikalı tohumluk kullanılmalıdır.
• Hastalığa toleranslı veya dayanıklı çeşitler ekilmelidir.
• Hasat sonrası tarladaki hastalıklı bitki artıkları yok edilmelidir.
• Azotlu gübre zamanında uygulanmalıdır.
ÇELTİK
• Analiz sonuçlarına göre dengeli gübreleme yapılmalı ve aşırı azotlu
gübre kullanımından kaçınılmalıdır.
• Tarlada su seviyesi derin tutulmamalıdır.
• Gereksiz yere su kesimi yapılarak, mahsul susuzluk stresine sokulmamalıdır.
• Sulama suyunun soğuk olmamasına özen gösterilmelidir.
• Ekim zamanında yapılmalıdır.
• Sık ekim yapılmamalıdır.
Kimyasal Mücadele
• Çeltik yanıklığına karşı, tohum ve yeşil aksam ilaçlaması şeklinde Kimyasal
Mücadele yapılır.
• Tohum ilaçlaması mutlaka koruyucu olarak yapılmalıdır.
• Yeşil aksam ilaçlamasında, hastalık belirtileri bölgede görülür görülmez
veya hava koşulları hastalık gelişmesine uygun şekilde gidiyorsa,
hemen ilaçlama başlatılmalıdır. Gerekirse ilacın etki süresine ve hava
koşullarına bağlı olarak ikinci veya üçüncü ilaçlama uygulanmalıdır.
• Tohum ilaçlaması: Tohum miktarına göre belirlenen, küçük su tankları
veya tohum ıslatma havuzları bu amaç için kullanılabilir.
• Yeşil aksam ilaçlaması: Küçük alanlar için sırt pülverizatörü (mekanik,
otomatik, motorlu) veya sırt atomizörü, büyük alanlar için ise iş genişliği
fazla olan hidrolik tarla pülverizatörleri kullanılır.
ÇELTİK İlaçlama Tekniği
• Tohum İlaçlaması: Uygulanacak ilacın tavsiye edilen dozları kullanılarak
hazırlanan ilaçlı suda, 24 saat bekletilen tohumlar, sudan çıkarıldıktan
ve suyu sızdırıldıktan sonra (traktörle veya uçakla ekimde) ekimi
yapılır. Eğer, ekim elle yapılacaksa, ilaçlı sudan çıkarılan tohumlar, ön
çimlendirme işleminden sonra, elle su içerisine saçılır.
• Yeşil aksam ilaçlaması: İlacın tavsiye edilen dozuna göre hazırlanan
ilaçlı su, yaprak ve sapların yüzeyi ilaçlı su ile ıslanacak şekilde kaplama
olarak tarlaya uygulanır.
Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: İl/ilçe Müdürlükleri ve
reçete yazma yetkisi bulunan kişilerce belirlenmelidir.
Yorumlar
Yorum Gönder